پله برقی یکی از تجهیزات حیاتی در ساختمان های پرتردد است؛ تجهیزی که در ظاهر ساده به نظر می رسد اما طراحی و اجرای آن نیازمند رعایت مجموعه ای از استانداردهای دقیق مهندسی، ایمنی و کاربری است.
یکی از مهم ترین بخش های طراحی پله برقی، تعیین ابعاد پله برقی است؛ چرا که کوچک ترین اشتباه در محاسبه ابعاد، می تواند بهره برداری از دستگاه را دشوار کند، ایمنی را کاهش دهد و حتی مانع صدور تأییدیه های فنی شود.
ابعاد پله برقی شامل طول، زاویه، ارتفاع، عرض مفید پله، عرض کلی دستگاه، اندازه کف پله، فضای ورود و خروج و فاصله های ایمنی است. همه این پارامترها باید مطابق استانداردهای بین المللی و ملی محاسبه شوند.
در بسیاری از پروژه ها، کارفرمایان و طراحان معماری تنها به نمای ظاهری دستگاه توجه می کنند؛ در حالی که ابعاد استاندارد پله برقی نقشی اساسی در عملکرد روان، ماندگاری بالا و ایمنی کاربران دارد. در این مقاله تمام ابعاد پله برقی را بررسی می کنیم.
همچنین برای مطالعه بیشتر در مورد قسمتهای مختلف پله برقی توصیه میشود که مقاله اجزای پله برقی را مطالعه کنید.
استاندار ملی پله برقی چیست؟
استاندارد ملی پله برقی مجموعه ای از الزامات فنی و ایمنی است که تعیین می کند یک پله برقی باید چه ویژگی هایی داشته باشد تا امکان استفاده عمومی از آن امن و پایدار باشد. این استاندارد برای تضمین کیفیت ساخت، نصب، بهره برداری، و نگهداری پله های برقی تدوین شده است.
در استانداردهای ملی، ابعاد پله برقی به عنوان یک معیار اساسی شناخته می شود؛ زیرا این ابعاد هستند که تعیین می کنند پله برقی برای چه نوع کاربری مناسب است. به عنوان مثال، مراکز خرید بزرگ نیازمند عرض مفید ۱۰۰۰ میلی متر هستند تا حجم زیاد مراجعه کنندگان بدون ازدحام از آن عبور کنند. در مقابل، عرض ۶۰۰ میلی متر برای ساختمان های اداری یا فضاهای کم تردد کافی است.
استاندارد ملی همچنین به زاویه نصب پله برقی اشاره می کند. برای نصب پله های برقی، زاویه ۳۰ درجه و در برخی موارد ۳۵ درجه یک معیار رسمی است. اگرچه زاویه ۳۰ درجه استفاده راحت تری را برای کاربران ایجاد می کند، اما فضای بیشتری اشغال می کند.
این استاندارد به طور ویژه تأکید می کند که ابعاد پله برقی باید با توجه به نوع ساختمان، ارتفاع طبقات، حجم تردد، شرایط معماری و مسیر جریان کاربر تعیین شود. هر نوع انحراف از این استانداردها می تواند باعث بروز خطرات ناخواسته یا کاهش عمر دستگاه شود.
استاندارد EN 115 پله برقی چیست؟
استاندارد اروپایی EN 115 یکی از معتبرترین استانداردهای بین المللی برای طراحی و ساخت پله های برقی است و بسیاری از تولیدکنندگان جهانی از این استاندارد پیروی می کنند. بخش بزرگی از تعریف ابعاد استاندارد پله برقی در همین استاندارد آمده است. EN 115به طور دقیق به عرض مفید پله ها، ارتفاع کف پله، عرض دستگاه، فضای سوار شدن و پیاده شدن، شیب، سرعت، ارتفاع مجاز، و فاصله های ایمنی اشاره می کند.
این استاندارد تأکید می کند که پله برقی باید علاوه بر زیبایی و طراحی مناسب، قابلیت عبور افراد کم توان، سالمندان و کودکان را داشته باشد. در این استاندارد، عرض پله ها در سه دسته ۶۰۰ میلی متر، ۸۰۰ میلی متر و ۱۰۰۰ میلی متر تعریف شده است. این ابعاد تعیین می کنند یک پله برقی چه میزان ترافیک را پشتیبانی می کند. برای مثال، عرض ۱۰۰۰ میلی متر برای فضاهای پرتردد مانند مترو یا فرودگاه ها توصیه می شود.
EN 115 با تمرکز بر ایمنی، همچنین نحوه قرار گرفتن دستگیره، فاصله بین دستگیره و دیواره، حداقل فضا برای ورود و خروج، و حتی استانداردهای مربوط به روشنایی و علامت گذاری را بیان می کند. به طور کلی، می توان گفت EN 115 سنگ بنای طراحی تمام پله های برقی مدرن است و بخش عمده ای از استانداردهای ملی کشورها بر اساس همین دستورالعمل تدوین شده اند.
استاندارد ملی 13836 چیست؟
استاندارد 13836 ایران نیز برای تطبیق پله های برقی با شرایط داخلی و نیازهای معماری کشور تدوین شده است. این استاندارد علاوه بر رعایت اصول EN 115، یک سری الزامات ویژه محلی را نیز در نظر گرفته است. در این استاندارد، ابعاد پله برقی با جدیت زیادی بررسی شده اند. بر اساس این استاندارد، عرض مفید پله ها باید در یکی از سه دسته ۶۰، ۸۰ یا ۱۰۰ سانتی متر قرار گیرد.
ارتفاع پله، ارتفاع دستگیره، سرعت حرکت و مقدار فضای مورد نیاز برای ورودی و خروجی نیز دقیقاً مشخص شده است. استاندارد 13836 همچنین حداقل فضای لازم برای نصب پله برقی را تعیین می کند؛ به عنوان مثال، برای هر دستگاه باید فضای آزاد کافی برای تأمین ایمنی در هنگام ازدحام وجود داشته باشد.
یکی از عوامل مهمی که این استاندارد پوشش می دهد، موضوع نحوه محاسبه طول پله برقی است که در بخش بعد به صورت تخصصی به آن می پردازیم.
این استاندارد برای مجریان پروژه ضروری است، زیرا بدون رعایت کامل آن، دستگاه تأییدیه ایمنی دریافت نخواهد کرد.
نحوه محاسبه طول پله برقی چگونه است؟
یکی از رایج ترین سوالاتی که مهندسان و کارفرمایان می پرسند این است که طول پله برقی چگونه محاسبه می شود و چه عواملی بر طول نهایی تأثیر دارد. طول پله برقی به زاویه دستگاه، ارتفاع بین دو طبقه و عرض راهرو بستگی دارد. هرچه زاویه نصب کمتر باشد، طول پله برقی بیشتر می شود و فضای بیشتری اشغال می کند.
زاویه ۳۰ درجه متداول ترین زاویه در پروژه هاست، زیرا استفاده از دستگاه در این زاویه راحت تر و ایمن تر است. برای محاسبه طول، معمولاً از فرمول های مهندسی زیر استفاده می شود:
طول افقی = ارتفاع / tan زاویه پله برقی
طول واقعی دستگاه = √(ارتفاع² + طول افقی²)
به طور مثال، اگر ارتفاع بین دو طبقه ۴ متر و زاویه ۳۰ درجه باشد، طول افقی حدود ۶.۹۲ متر خواهد بود. سپس طول واقعی دستگاه نزدیک به ۸ متر محاسبه می شود. این محاسبات دقیق با نرم افزارهای مهندسی انجام می شوند، اما دانستن منطق آن ها برای کارفرمایان و معماران بسیار مهم است، زیرا به برنامه ریزی فضای پروژه کمک می کند.
نحوه محاسبه عرض پله برقی چگونه است؟
عرض پله برقی یکی از مهم ترین پارامترهای تعیین کننده ظرفیت دستگاه است. عرض مفید پله همان فاصله ای است که کاربران روی آن قدم می گذارند و باید متناسب با حجم تردد انتخاب شود. عرض های استاندارد شامل ۶۰۰، ۸۰۰ و ۱۰۰۰ میلی متر هستند. این ابعاد به ترتیب برای کم تردد، متوسط تردد و پرتردد استفاده می شوند.
عرض کلی دستگاه همیشه از عرض مفید بیشتر است، زیرا قاب، سازه، دستگیره و فضای نگهدارنده باید در دو طرف پله قرار گیرند. به عنوان مثال، دستگاهی با عرض مفید ۱۰۰۰ میلی متر، معمولاً عرض کلی بین ۱۶۰۰ تا ۱۸۰۰ میلی متر دارد. عرض پله همچنین تعیین می کند که دستگاه چقدر افراد را هم زمان جابه جا می کند.
در پروژه هایی مانند مترو یا مراکز خرید بزرگ، انتخاب عرض پایین به طور مستقیم باعث ایجاد ازدحام می شود. بنابراین انتخاب صحیح عرض پله برقی یکی از عوامل کلیدی در طراحی پروژه محسوب می شود.
نکات مهم در بررسی ابعاد استاندارد پله برقی ها
برای اطمینان از اینکه ابعاد پله برقی با استانداردهای جهانی مطابقت دارد، چند نکته اساسی باید بررسی شود. یکی از مهم ترین موارد، تطبیق ابعاد با کاربری پروژه است؛ یعنی اگر پروژه پرتردد است، عرض مفید ۱۰۰ سانتی متر باید انتخاب شود. نکته مهم دیگر توجه به فضای ورود و خروج پله هاست. حتی اگر طول پله برقی به درستی محاسبه شده باشد، نبود فضای مناسب در ورودی باعث ایجاد خطر ازدحام می شود.
زاویه پله برقی، ارتفاع دستگیره، سرعت حرکت، ارتفاع پله و فاصله پله ها نیز کاملاً در تناسب با ابعاد پروژه باید تنظیم شوند. نکته بسیار مهم دیگر توجه به نحوه محاسبه طول پله برقی و فضای اشغال شده توسط آن است. گاهی معماران فضا را به شکلی طراحی می کنند که پله برقی مجبور به نصب در زاویه نامناسب شود و این موضوع باعث کاهش ایمنی می شود.
در نهایت، استانداردهای محلی مانند 13836 باید به طور کامل رعایت شوند تا پله برقی در زمان بهره برداری با هیچ مشکل قانون یا ایمنی روبه رو نشود.
سخن پایانی
ابعاد پله برقی مهم ترین بخش طراحی و نصب این تجهیزات هستند. کوچک ترین اشتباه در محاسبه طول، عرض، زاویه یا ارتفاع می تواند ایمنی دستگاه را کاهش دهد و باعث مشکلات جدی در بهره برداری شود. درک درست از استانداردهای ملی و بین المللی، و همچنین شناخت نحوه محاسبه ابعاد، به مهندسان و کارفرمایان کمک می کند تا بهترین انتخاب را برای پروژه خود داشته باشند.
در نهایت، رعایت استاندارد، استفاده از برند معتبر، و توجه به زاویه و طول کارکرد پله برقی، مهم ترین عوامل برای نصب یک دستگاه ایمن، بادوام و کاربردی هستند.
سوالات متداول در مورد ابعاد پله برقیها
- ابعاد استاندارد پله برقی چه هستند؟
ابعاد استاندارد شامل عرض مفید ۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ سانتی متر، زاویه ۳۰ یا ۳۵ درجه و طول متناسب با ارتفاع پروژه است. - عرض مفید پله برقی چه تفاوتی با عرض کلی دارد؟
عرض مفید سطحی است که کاربران روی آن قدم می گذارند، اما عرض کلی شامل قاب، دستگیره و بدنه دستگاه می شود. - طول پله برقی چگونه محاسبه می شود؟
طول پله برقی با استفاده از ارتفاع پروژه، زاویه پله و فرمول های هندسی محاسبه می شود و معمولاً برای ارتفاع ۳–۶ متر بین ۶ تا ۹ متر متغیر است.
